Historia

Proroczy esej prof. Feliksa Konecznego z 1925/1926 roku, w którym przewiduje m.in., że na skutek różnic cywilizacyjnych na Bałkanach próba zjednoczenia pod jednym państwem tylu kultur i narodów zakończy się krwawą wojną, co miało miejsce u progu lat 90. XX wieku. 

* * * 

Gdybym zamierzał wykazywać, jako Słowiańszczyzna nie wytworzyła ani nawet nie wytwarzała nigdy jakiejś odrębnej „kultury słowiańskiej”, i że wyrażenie tego rodzaju stanowi czczy frazes na oznaczenie wyssanego z palca wymysłu, wynajdywałbym doprawdy niepotrzebnie proch. Każdemu żakowi szkolnemu wiadomo, że całkiem co innego cywilizacja łacińska, a co innego bizantynizm, i że obie te cywilizacje mieszczą się w Słowiańszczyźnie, a zatem o cywilizacji czy kulturze Słowian można mówić tylko w liczbie mnogiej. A gdyby chodziło o przykłady tej i tamtej cywilizacji, żeby uwydatnić ich odrębność, a często przeciwieństwo, również szkoda byłoby czasu na pisanie, boć to dostatecznie już jest opisane przez wystarczającą najzupełniej ilość pisarzy. Lecz pragnę zwrócić uwagę na niektóre pomijane dotychczas objawy: nie dwie cywilizacje, lecz trzy widzę w Słowiańszczyźnie, mianowicie do tamtych dwóch dodać trzeba turańską. Zważać też należy na tę okoliczność, że stosunki wzajemne wszystkich trzech bywały niejednakowe w rozmaitych okresach dziejowych, a nawet nie wszędzie i nie zawsze występowały wszystkie równocześnie. Godnym wreszcie uwagi jest fakt, jako każda z tych cywilizacji wydawała w Słowiańszczyźnie pewne odmiany, odcienia, a nadto powstawały inne znów odmiany z mieszania się dwóch cywilizacji, tych lub owych, z dążeń do tzw. syntezy lub też z mieszaniny ich mechanicznej. Co zważywszy, widzimy, jako różnolitość kulturalna Słowiańszczyzny nie dwie odmiany mieści w sobie, lecz znacznie więcej.

Fragment eseju

Narodowosocjalistyczna III Rzesza zakładała bezwzględne zwycięstwo, panowanie jednej ideologii oraz władzę Niemiec nad całym światem. W tak rozumianym porządku państwowym nie mogło być miejsca dla jakiejkolwiek religii. Szczególnie boleśnie odczuł to Kościół katolicki w Polsce. Na terenach zajętych przez III Rzeszę dokonano swoistego holokaustu na duchowieństwie polskim. Ireneusz T. Lisiak w swojej najnowszej książce odsłania jedną z mniej znanych kart historii II wojny światowej: ukazuje martyrologię duchowieństwa polskiego, opisuje bezwzględną walkę Niemców z katolicyzmem w Polsce, a także przybliża sylwetki bohaterskich i niezłomnych księży.

W latach 1929-1937 prof. Feliks Koneczny opublikował kilkanaście tekstów na łamach tygodnika społeczno-kulturalnego „Myśl Narodowa”. Przedstawione w niniejszym zbiorze eseje, artykuły i recenzje pokazują jak ogromne spektrum zainteresowań badawczych miał autor. Z jednej strony mamy jego klasyczne już teksty cywilizacyjne, czy dotyczące monizmu prawniczego, ale wśród artykułów znajdziemy również prawdziwe perełki: autorską analizę politycznego tła renesansu włoskiego, który doprowadził Italię do zapaści, krytykę ustawowych przywilejów wielkich przedsiębiorstw (żubrów) kosztem małych firm (mrówek), wreszcie pierwszą recenzję książki Tragizm losów Polski Jędrzeja Giertycha.

Za czasów Sobieskich były w Europie cztery cywilizacje, tak samo, jak obecnie: łacińska, bizantyńska, żydowska, turańska. Żydowska kwitnęła w Polsce w najlepsze, ale nie promieniowała na społeczeństwo polskie; o tym jeszcze nie było mowy! Bizantyńskiej nie było wówczas w Polsce ni śladu. Turańska udzielała się od Kozaczyzny i Moskwy, poniekąd też przez wpływy tureckie. Rodzimą w Polsce była cywilizacja łacińska.

Pod Wiedniem zwalczano cywilizację turańską, której najwybitniejszymi przedstawicielami niegdyś byli Mongołowie „niebiescy” a potem Turcy. Błądzi, kto mniema, jakoby Turcy należeli do cywilizacji arabskiej przez to samo, iż są muzułmanami. W piśmiennictwie arabskim Turek jest przedmiotem wzgardy i nienawiści. Islam jest dwojaki: arabski i turański; są to dwa odrębne kręgi cywilizacyjne.

Pod Wiedniem broniło się chrześcijaństwo, idąc na wojnę prawdziwie religijną. Zastanówmy się nad związkiem tego z kwestią cywilizacji.

Roman Dmowski

Upadek myśli konserwatywnej w Polsce

Ponad 100 lat minęło już od pierwszego wydania „Upadku myśli konserwatywnej w Polsce”. Mimo to nie jest to jedynie źródło historyczne opisujące dawne spory polskich stronnictw politycznych w przededniu odzyskania niepodległości. 

Sławomir Suchodolski

W krainie sanacyjnych absurdów

Zbiór szesnastu esejów pokazujący, że życie pod sanacyjną władzą nie tylko było nieprzyjemne dla jej przeciwników politycznych, ale – szczególnie w życiu gospodarczym i kontaktach z władzą  urzędniczą – uciążliwe, a przede wszystkim momentami absurdalne, co wypisz wymaluj przypomina naszą dzisiejszą dyktaturę urzędniczą. Czy może być dla nas pocieszeniem, że nasi ojcowie i dziadowie również nie mieli łatwo? Być może nie, ale z pewnością warto poznać metody z jakimi  radzili sobie z ustrojem biurokratycznym.

Warszawa. Ocalić od zapomnienia to międzypokoleniowe połączenie sił: wybrane ze zbioru ok. 100 tysięcy fotografii ojca kadry uzupełnione są opowieściami o odradzającej się Warszawie napisanymi przez syna.


Leopold Pytko z ogromnym zapałem i niebywałą konsekwencją fotografował Warszawę już od połowy lat czterdziestych XX wieku. Dokumentował odradzające i przeobrażające się miasto, aby ocalić od zapomnienia nie tylko jego dawny wygląd, lecz także ducha. Dlatego na jego zdjęciach widać zarówno ulice, architekturę, jak i ludzi. Utrwalone przez niego kadry pokazują zmiany, jakie przeszło miasto i jego mieszkańcy.

Tę fotograficzną pasję kontynuuje syn Leopolda – Jerzy Pytko, który jest także przewodnikiem miejskim. Przez lata w swoich felietonach przybliżał czytelnikom „Życia Warszawy” historię stolicy.

Leszek Żebrowski

Warszawa '44

Powstanie Warszawskie od początku wzbudzało i budzi nadal olbrzymie kontrowersje, jeśli chodzi o jego przyczyny, przebieg, sposób dowodzenia i skutki. Coraz częściej ze strony jego krytyków padają argumenty, które nie są wprawdzie nowe, ale są w nowy, uwspółcześniony sposób wykorzystywane

Waldemar Handke

Wielkopolska niezłomna

Żołnierze WSGO "Warta" 1945-1946

WSGO „Warta” powstała na bazie struktur okręgu poznańskiego Armii Krajowej. Okręg Poznański Armii Krajowej – po fali aresztowań, na jesieni i zimą 1944 i na początku 1945 roku, utracił kontakt z Komendą Główną. Uratowane przed aresztowaniami komórki konspiracji niepodległościowej prowadziły samodzielną działalność pod dowództwem kpt. J. Kołodzieja „Drwala”.

Waldemar Handke

Wielkopolski oddział "Dzielnego" 1945-1946

Prezentowana książka to wyjątkowe studium, barwna opowieść o wielkopolskich Żołnierzach Niezłomnych skupionych wokół dwóch niezwykłych dowódców: Gedymina Rogińskiego ps. „Dzielny” oraz Mariana Rączki ps. „Kościuszko”.

Robert Rudnicki

Wiesław Ignacy Renke (1912-1944). Życie i działalność kierownika politycznego Obozu Narodowego

Wiesław Ignacy Renke - działacz Organizacji Polskiej, najważniejszy aktywista ONR „ABC” w województwie łódzkim, jego organizator w Piotrkowie Trybunalskim oraz Radomsku, w czasie wojny twórca i współtwórca struktur politycznych oraz wojskowych Grupy „Szańca” (...)

10 lipca 1941 roku w podlaskim Jedwabnem spłonęło w stodole co najmniej 300 żydowskich obywateli tego miasteczka. W 2000 roku ukazała się książka J.T. Grossa Sąsiedzi, której tezę o sprawczej roli miejscowych Polaków jednoznacznie potwierdziło śledztwo prokuratora IPN, Radosława Ignatiewa. Na prokuratorskie wnioski powołują się zwolennicy Grossa. Natomiast ich przeciwnicy nadal polemizują z Sąsiadami, domagając się od IPN-u wznowienia ekshumacji i równocześnie ignorując przytoczone przez R. Ignatiewa świadectwa.

Ewa Kurek

Żydzi, Polacy, czy po prostu ludzie... 18 lat później

Dużej odwagi wymaga dzisiaj próba sięgnięcia do suchego i pozbawionego emocji opisu wzajemnych relacji pomiędzy Polakami i Żydami. Autorka pokazuje wzajemne miłości i niechęci bez kokieterii, nie boi się trudnych rozmów. W książce są relacje o Polakach dobrych i złych, ale też o dobrych i złych Żydach. (Aleksander Rozenfeld "Kurier Lubelski")